Bilans w postępowaniu upadłościowym przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą

Przedsiębiorca, który zdecyduje się na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej, musi liczyć się z koniecznością przygotowania wykazu aktywów i pasywów swojej firmy, nawet jeżeli dotychczas prowadził jedynie podatkową księgę przychodów i rozchodów. Ten obowiązek dotyczy dłużników, decydujących się na upadłość jako przedsiębiorca. Jeżeli przedsiębiorca zamknie działalność i złoży wniosek o upadłość konsumencką, nie będzie zobowiązany do przedkładania bilansu. 

Z czego to wynika? 

Przepis art. 23 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe wymienia dokumenty, które dłużnik musi przygotować i dołączyć do wniosku o ogłoszenie upadłości gospodarczej. Jednym z nich jest bilans „sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania, na dzień przypadający w okresie trzydziestu dni przed dniem złożenia wniosku”. Zgodnie z orzecznictwem, bilans powinien być sporządzony w oparciu o przepisy Ustawy o rachunkowości. 

Czym jest bilans?

Zgodnie z art. 45 ust. 2 Ustawy o rachunkowości, bilans jest jednym z elementów sprawozdania finansowego, w którym przedstawia się składniki majątkowe przedsiębiorstwa i źródła ich finansowania w określonym momencie tj. środki, za które majątek ten został zakupiony, czyli aktywa i pasywa firmy. 

Aktywa dzielą się na aktywa trwałe, do których można zaliczyć np. patenty, licencje, nieruchomości oraz obrotowe, np. towary handlowe, materiały, inwestycje krótkoterminowe. Pasywami przedsiębiorstwa będą m.in. kredyt w banku czy zobowiązania wobec dostawców. 

Jak przygotować bilans?

Jeżeli dłużnik składający wniosek o ogłoszenie upadłości prowadzi księgi rachunkowe, problem nie występuje, gdyż sporządza on bilans w zgodzie z ustawą o rachunkowości, a zatem wystarczy tylko zmodyfikować bilans roczny, wykazując stany aktywów i pasywów na dzień przypadający w okresie trzydziestu dni przed dniem złożenia wniosku. 

Jeżeli jednak dłużnikiem jest przedsiębiorca, do którego nie stosuje się ustawy o rachunkowości, z analizy orzecznictwa sądów upadłościowych wynika, że wystarczającym powinno być sporządzenie samodzielnie przez dłużnika lub z pomocą osoby zajmującej się księgowością, wykazu aktywów i pasywów w formie zwykłej tabeli. 

Co w przypadku nie przedłożenia wykazu aktywów i pasywów?

W pierwszej kolejności sąd upadłościowy rozpatrujący wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości, skieruje wezwanie do usunięcia braków formalnych, wyznaczając wnioskodawcy termin 7 dni na ich uzupełnienie. Jeżeli dłużnik nie uzupełni braków zgodnie z żądaniem sądu, a więc nie przedstawi bilansu, zawierającego wykaz aktywów i pasywów, sąd zwróci wniosek. 

Czy warto skarżyć zarządzenie o zwrocie wniosku powołując się na okoliczność niepodlegania pod przepisy ustawy o rachunkowości? 

Niestety nie. Analiza dotychczasowego orzecznictwa sądów upadłościowych nie pozostawia złudzeń co do interpretacji przez sądy przepisu art. 23 ust. 1 pkt. 2 Prawa upadłościowego, nakładającego na dłużnika obowiązek sporządzenia i przedstawienia bilansu. Nawet w przypadku przedsiębiorców prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze, którzy nie mają obowiązku sporządzania sprawozdań finansowych, sądy oczekują przedstawienia aktywów i pasywów dla celów postępowania upadłościowego. Dlaczego? Ponieważ na podstawie innych dokumentów, jak np. księga przychodów i rozchodów, sąd nie jest w stanie należycie ocenić wartości majątku i zobowiązań przedsiębiorstwa. Aby więc przyspieszyć proces upadłości, warto wziąć pod uwagę powyższe wskazówki.