Kiedy przyśpieszony lot można uznać za „odwołany”?

TSUE orzekł, że jeśli przewoźnik przyspieszy lot o ponad godzinę uznaje się go za „odwołany”, co oznacza, że pasażerom należy się odszkodowanie.

Zgodnie z preambułą do Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (dalej jako: „Rozporządzenie 261/2004”): „Działanie Wspólnoty w dziedzinie transportu lotniczego powinno mieć na celu, między innymi, zapewnienie wysokiego poziomu ochrony pasażerów. Ponadto, powinno się w pełni zwracać uwagę na ogólne wymogi ochrony konsumentów.” W powyższym duchu dnia 21 grudnia 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako: „TSUE”) wydał wyrok w sprawach połączonych C‑146/20, C‑188/20, C‑196/20 i C‑270/20, w którym stwierdził, że lot opóźniony o ponad godzinę należy uznać za odwołany. Tym samym TSUE po raz kolejny przyjął wykładnię pro pasażerską, w tym przypadku w związku z przyśpieszaniem lotów przez przewoźników lotniczych. 

Kontekst sprawy C-270/20

Pasażerowie zarezerwowali lot z Wiednia do Kairu obsługiwany przez Austrian Airlines. Zgodnie z pierwotnym planem mieli wylecieć z Wiednia 24 czerwca 2017 roku o godzinnie 22:15, a w Kairze wylądować o godzinie 1:45 następnego dnia. Jednakże w dniu wylotu  przewoźnik odwołał ten rejs i zaproponował pasażerom pasażerom lot tego samego dnia, ale z wylotem o godzinnie 10:20. Nową godziną przylotu do Kairu była 13:50. Oznacza to, że różnica pomiędzy planową godziną przybycia, a docelową wyniosła prawie 12 godzin.  W związku z tym, Austrian Airlines zdecydowało się wypłacić pasażerom po 200 € tytułem odszkodowania jeszcze na drodze pozasądowej. 

Pasażerów nie satysfakcjonowała decyzją przewoźnika, twierdząc, że powstała u nich szkoda jest tożsama z szkodą jaką by doznali przybywając z znaczącym opóźnieniem. 

Spór przeniósł się do sądu. W wyniku toczącego się postępowania, na etapie rozpoznawania apelacji przez austriacki Landesgericht Korneuburg (sąd okręgowy w Korneuburgu), skład orzekający postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym.

W związku z innymi pytaniami prejudycjalnymi o podobnym zakresie merytorycznym TSUE postanowił rozpoznać niniejszą sprawę w ramach postępowania połączonego. Jednak przed przystąpieniem do analizy orzeczenia, należy w sposób zwięzły przedstawić kwestię odszkodowania, które przysługuje pasażerom linii lotniczych. 

Kiedy przewoźnik nie musi płacić odszkodowania? 

Zgodnie z Rozporządzeniem 261/2004 pasażerom przysługuje odszkodowanie w związku z odwołaniem lotu. Poniższa tabela przedstawia wysokość należnego odszkodowania w zależności od rodzaju odwołanego lotu. 

Należy pamiętać, że podstawą do określenia powyższych odległości jest miejsce docelowe, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu.

Jednakże przewoźnik lotniczy może zmniejszyć odszkodowanie nawet o 50 proc. Nastąpi to w sytuacji, kiedy danemu pasażerowi zaoferowano zmianę planu podróży do jego miejsca docelowego poprzez alternatywny lot. Aby przewoźnik mógł skorzystać z powyższego uprawnienia musi on zagwarantować pasażerowi przylot do miejsca docelowego względem pierwotnej godziny przylotu w następujących okresach czasowych:

• 2 godziny w przypadku wszystkich lotów o długości do 1 500 kilometrów;
• 3 godziny w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1 500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1 500 do 3 500 kilometrów; 
• 4 godziny w przypadku wszystkich innych lotów.

Ponadto z wypłaty odszkodowania przewoźnik jest zwolniony także w sytuacji, w której poinformował on pasażerów o odwołaniu lotu:

• co najmniej 2 tygodnie przed planowym czasem odlotu;
• w okresie od 2 tygodni do 7 dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej 2 godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej 4 godziny po planowym czasie przylotu; lub
• w okresie krótszym niż 7 dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

Stanowisko TSUE

Wracając do przedstawionego powyżej stanu faktycznego w sprawach połączonych C‑146/20, C‑188/20, C‑196/20 i C‑270/20, TSUE stwierdził, że odwołanie lotu nie oznacza tylko nieodbycie się lotu, który był uprzednio planowany i na który zostało zarezerwowane przynajmniej jedno miejsce, ale również sytuację, w której przewoźnik lotniczy przyśpiesza lot o ponad godzinę.

Ponadto, zdaniem rzecznika generalnego uprawnienie przewoźnika lotniczego do obniżenia kwoty odszkodowania występuje wyłączenie w przypadku, w którym proponuje on zmianę planu podróży ograniczającą opóźnienie mające nastąpić w miejscu docelowym. Prawo to nie odnosi się natomiast w żaden sposób do sytuacji, w której pasażer z powodu przyśpieszenia jego lotu dociera do miejsca docelowego przed pierwotnie planowaną godziną przylotu.

TSUE w wydanym orzeczeniu również podkreślił, że w przypadku przyśpieszenia wylotu, prawodawca unijny nie przyjął środków, które pozwoliłyby na ograniczenie rozmiaru niekorzystnych skutków wcześniejszego odlotu, a tym samym zaistniałyby przesłanki do obniżenia kwoty odszkodowania.

W związku z tym należy uznać, że przewoźnik lotniczy będzie zwolniony z obowiązku wypłacenia odszkodowania pasażerom jedynie w sytuacji, gdy umożliwiono mu wylot nie wcześniej niż godzinę przed czasem planowego odlotu. Każde inne przyśpieszenie wylotu o ponad godzinę będzie uznane za odwołanie lotu, a pasażer będzie uprawniony do uzyskania pełnego odszkodowania. 

Źródła:

Wyrok TSUE (pierwsza izba) z dnia 21 grudnia 2021 r. w sprawach połączonych C‑146/20, C‑188/20, C‑196/20 i C‑270/20.

Opinia Rzecznika Generalnego przedstawiona w dniu 23 września 2021 r. w sprawach połączonych C‑146/20, C‑188/20, C‑196/20 i C‑270/20.

Komunikat prasowy nr 226/21 z dnia 21 grudnia 2021 r. Wyroki w sprawach połączonych C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20, Azurair i in., w sprawie C-263/20 Airhelp oraz w sprawie C-395/20 Corendon/Airlines.

Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91